فرش نایین

فرش نایین و شهر نایین

شهر نائین مرکز شهرستان نائین در استان اصفهان می‌باشد که در دشت کویر قرار گرفته‌است. نایین در فاصله ۱۳۵ کیلومتری مرکز شهرستان اصفهان واقع شده و فاصله آن تا تالاب گاوخونی ۹۰ کیلومتر است. قدمت نائین بیش از ۴۰۰۰ سال است. ^[۲] نايين از شهرهای ايران باستان و يکی از ولايت‌های پنج‌گانهٔ استان فارس، يعنی پايتخت هخامنشيان بوده است. مسجد جامع نائین از لحاظ قدمت اولین یا دومین مسجد پابرجا در ایران است و پیشینهٔ ساخت آن به قرن نهم میلادی (قرن ۳ هجری) بازمی‌گردد.

قالی بافی

قالی و قالی‌بافی با نام نائین پیوند خورده و قالی بافی از مشاغل اساسی مردم نائین به‌شمار می‌رود. در سال‌های گذشته، نائین کمتر شاهد خانه‌ای بود که دار قالی زینت بخش آن نباشد؛ امری که امروزه متأسفانه کم‌کم از اوج خود به نزول می‌گراید؛ که در انارک قالی و قالیچه‌هایی با طرح نائین و نقشه‌های افشان و ترنجی و بته‌ای بافته می‌شود. در خور نیز صنایع دستی قدمتی دیرینه دارد. قالی‌های خور و بیابانک دارای طرح نائین و نقش‌های ترنج و لچک – افشان- لیلی و مجنون است که در سراسر کشور شهرت فراوان دارد.

مردم

مردم نائین به گویش نائینی صحبت می‌کنند که بازمانده زبان ایران باستان و پهلوی است. این زبان شباهت بسیار زیادی به متون اوستایی و گویش زردشتی دارد و احتمال می‌رود مردم نائین به سبب مراوده زیاد با زردشتیانی که در این منطقه ساکن بوده‌اند این زبان را برخود گرفته‌اند.^[۶]

شهرستان نائین به مرکزیت شهر نایین در حاشیه جنوبی کویر مرکزی ایران و جنوب غربی اصفهان قرار دارد. تاریخ بنای این شهر به قبل از اسلام میرسد. به علت جغرافیای کویری وآب وهوای خشک و کم آب در این منطقه، صنایع دستی از دیرباز جز مهمترین منابع درآمد ساکنان آن بشمارمیرفته است. از جمله مهمترین این صنایع که در شهر نائین بسیارشناخته شده است؛ تولید پارچه های کرباسی جهت تهیه عبا بود که معمولاً از پشم مرغوب شتر و با ظرافت بسیار تهیه میشد.

با پیشرفت صنایع نساجی در اروپا و ورود پارچه های مرغوب و ارزان به ایران، صنعت عبابافی نایین رونق خود را از دست داد و این کارباعث شد که عبا بافان نائینی مانند سایر مراکز پارچه بافی همسایه از جمله کاشان و کرمان به بافتن قالی روی بیاورند، زیرا به علت کویری بودن منطقه و خاک شور،امکان انجام سایر فعالیت ها در این شهرتان خیلی وجود نداشت.

طبق مطالعات انجام شده؛ آغاز ورود و تجارت قالی نایین در تهران (پایتخت) رامی توان سال ۱۳۱۸ هجری شمسی، یعنی در سالهای آغازین جنگ دوم جهانی برشمرد. این جریان در پیشبرد هنر قالیبافی این منطقه بسیار مؤثر مهم بود و به نوعی نقطه عطف و سرآغاز رسمی قالی بافی در این شهرستان بود..

در ابتدای شروع قالیبافی در این شهرستان، با توجه به نبودن طرح و نقشه ی بومی، طرح های فرش از اصفهان تامین می شد وهمین عامل باعث تاثیرپذیری طرح های فرش نائین از قالی اصفهان گردید. دقت در بافت دقیق و بدون نقص قالی های دستباف نائین و ظرافت بالای آن ها در کناراستفاده از مواد و مصالح مرغوب و با کیفیت،باعث شده فرش دستباف نائین از زیباترین فرش ها و به عنوان یکی از گران ترین قالی های ایرانی به شمار رود.